Światowy Dzień Wiatru

WPROWADZENIE 

Tutaj na Ziemi, w naszym jedynym domu 

powietrza starczy dla wszystkich. 

To powietrze jest całkowicie wręcz darmowe. 

Ten najcenniejszy z darów nic nie kosztuje, 

ponieważ jedyną zapłatą jest twój wydech, 

na który czekają zielone rośliny.

 Korzystaj więc z powietrza żyjąc pełną piersią. 

Bierz życie i dziel się życiem zachowując równowagę 

i świadomość współistnienia. 

Ryś Kulik, Ziemia, mój jedyny dom

15 czerwca obchodzimy Światowy Dzień Wiatru. W tym dniu WIATR ma swoje święto. Jako żywioł potrafi być zarówno naszym sprzymierzeńcem, jak i wrogiem. Czasem przybiera postać orzeźwiającej bryzy, czasem niszczycielskiego tornada. Czym jest wiatr i co nam daje? Wiatr to ruch powietrza. Powietrze to delikatna osłona ziemi, miejsce akumulacji życiodajnego dla nas tlenu. Towarzyszy nam przez całe życie. Pierwszy i ostatni oddech oznacza początek i koniec życia. Często powietrze porównywane jest z  wolnością. Człowiek od wieków podejmował próby wzbicia się w przestworza, oderwania od ziemi. Ruch powietrza od prawieków był wykorzystywany jako źródło energii. Już przed naszą erą wiatr służył mieleniu zboża w młynach, pompowaniu wody i nawadnianiu pól uprawnych. Pierwsze wzmianki o wykorzystaniu wiatru za pomocą wiatraków pochodzą z 1750 r. p.n.e. i znajdują się w kodeksie Hammurabiego. W Indiach ok r. 400 p.n.e. po raz pierwszy zastosowano wiatrak do transportowania wody. Pierwsze wiatraki, jakie pojawiły się w Polsce i innych państwach Europy były prostymi drewnianymi budowlami. Elektryczność nie była jeszcze znana, a energia wiatru służyła głównie do mielenia ziarna na mąkę. Człowiek wykorzystywał siłę wiatru, aby stworzyć sobie lepsze warunki do życia. Współcześnie wraca temat wykorzystania siły wiatru, jako alternatywy dla elektrowni węglowych a przeciwnicy i zwolennicy elektrowni wiatrowych rozważają „za” i „przeciw”: 

Elektrownie wiatrowe - TAK

 • wiatr to energia odnawialna, która nigdy się nie wyczerpie 

• jest to czysta energia, nie emituje dymów do atmosfery 

• wiatr wieje za darmo 

• kręcące się wiatraki nie szpecą krajobrazu tak, jak dymiące kominy 

• wiatraki można stawiać w miejscach, gdzie nie dociera prąd sieciowy 

Elektrownie wiatrowe - NIE 

• wiatr jest zmienny a jego siła nieprzewidywalna 

• farmy wiatrowe zajmują dużo miejsca i muszą być stawiane w pewnym oddaleniu od osad ludzkich • turbiny są źródłem hałasu 

• duże skupiska wiatraków zagrażają przelatującym ptakom i nietoperzom 

W Polsce energetyka wiatrowa jest najszybciej rozwijającym się odnawialnym źródłem energii. Wykorzystanie wiatru jako źródła energii w znaczący sposób przyczynia się do poprawy czystości powietrza, co jest istotne ze względu na wynikające z członkostwa w UE zobowiązania ograniczenia emisji dwutlenku węgla do atmosfery. Zachęcamy do świętowania Dnia Wiatru, jako dnia żywiołu - fascynującego i niezbędnego nam do życia. Zachęcamy do zabaw, ćwiczeń i eksperymentów, w których poznacie siłę wiatru i właściwości powietrza. Skonstruujecie przyrządy do pomiaru kierunku i prędkości wiatru, zbudujecie wiatraki i latawce do zabawy z wiatrem. Będzie też okazja do refleksji historycznej: jak człowiek korzystał z energii dawniej, jak dziś a jaka czeka nas przyszłość energetyczna? 

oprac. Katarzyna Kępska

Skala Beauforta 

Skala Beauforta to skala służąca do opisu siły wiatru. O wietrze w skali Beauforta słyszymy najczęściej w kontekście morza lub innych dużych zbiorników wodnych, bo została stworzona przede wszystkim do oceny siły wiatru na morzu na podstawie wzrokowej obserwacji powierzchni morza. Twórcą skali był żyjący na przełomie XVIII i XIX wieku brytyjski meteorolog, fizyk i admirał floty Francis Beaufort . Choć skala dotyczy przede wszystkim oceny wiatru na morzu, to powstał równiej jej wariant dla warunków lądowych. Skala określa siłę wiatru w stopniach Beauforta na podstawie zachowania się dymu, drzew i innych przedmiotów narażonych na działanie wiatru. Poszczególnym stopniom tej skali przyporządkowano prędkości wiatru w m/s. Z każdym stopniem skali siły wiatru związane jest znormalizowane określenie słowne, a więc określenie np. „silny wiatr” oznacza nie byle jakiś wiatr, który ktoś uważa za „silny”, lecz wiatr mający sile 6 stopni w skali Beauforta. 

Jak przygotować się do huraganowych wiatrów? Przed nadejściem silnych wiatrów: 

• Słuchaj prognozy pogody oraz komunikatów. 

• Sprawdź, czy twój dom jest bezpieczny. Czy dachówki, parapety, rynny albo anteny są dobrze zamocowane? Napraw lub zgłoś usterki do administracji. 

• Zabierz z balkonów i parapetów wszystko, co może być porwane przez wiatr i stanowić zagrożenie dla otoczenia (np. doniczki z kwiatami). 

• Jeśli masz ogródek, wnieś do domu przedmioty takie, jak narzędzia i zabawki ogrodowe oraz umocuj przedmioty, które nie mogą być wniesione do wewnątrz. 

• Jeśli w okolicy twojego domu rosną drzewa, sprawdź czy są zdrowe i nie mają martwych lub uszkodzonych gałęzi, które łatwo mogą się odłamać. W razie potrzeby zgłoś się do administracji. 

• Sprawdź stan apteczki i w razie potrzeby uzupełnij ją. 

• Miej w domu latarkę i radio na baterie, w razie przerwy w dostawach prądu. W czasie silnych wiatrów:

 • Nie wychodź z domu (czy innego bezpiecznego budynku w którym się znajdujesz), jeśli to nie jest konieczne. 

• Sprawdź czy domownicy i twoje zwierzęta są w domu. 

• Zwiń parasole ogrodowe i markizy.

 • Pozamykaj okna i drzwi (na klatce schodowej też). 

• Odsuń się od dużych oszklonych powierzchni okien i drzwi. 

• Unikaj używania wind. 

• Nie parkuj samochodów i nie przebywaj w pobliżu drzew, słupów elektrycznych, blisko budynków, które stwarzają wrażenie nieodpornych na wiatr (z banerami reklamowymi, szyldami, balkonami z kwiatami itd.), które mogą stanowić zagrożenie w przypadku ich przewrócenia czy porwania przez wiatr. 

• Słuchaj nadawanych komunikatów i przestrzegaj zasad zachowania się w nich przekazywanych. Po ustąpieniu silnych wiatrów: 

• Uważaj na rozbite szkło, fragmenty blach, bo możesz się pokaleczyć. 

• Uważaj na zerwane przewody sieci elektrycznej. 

• O zniszczeniach, uszkodzeniach informuj służby ratownicze. Opracowanie na podstawie: Informator o zagrożeniach spowodowanych silnymi wiatrami, Bydgoskie Centrum Zarządzania Kryzysowegom www.bip.um.bydgoszcz.pl/binary/INFORMATOR%20-%20zagro%C5%BCenia%20spowodowane%20silnymi%20wiatrami_tcm30-52797.pdf

Jaką siłę ma powietrze? 

Materiały: balon, klamerka do bielizny, sznurek długości ok. 3 m, taśma klejąca, słomka, nożyczki

Przygotuj dwa krzesła, ustaw je naprzeciw siebie w odległości około 2 m (zamiast tego możesz wykorzystać stojące w odpowiedniej odległości drzewka w ogrodzie). Przez słomkę przewlecz sznurek. Przywiąż jedną końcówkę sznurka do jednego krzesła a drugą do drugiego, tak by sznurek był napięty. Balon napompuj i zepnij ujście klamerką. Umocuj balon do słomki przy pomocy taśmy klejącej. Balonik umocowany na słomce przesuwa się teraz swobodnie wzdłuż sznurka. Przysuń balonik do jednego z krzeseł tak, aby wylot balonu był przy krześle. Na hasło start rozepnij klamerkę, by z balonu uciekło powietrze. Balonik popędzi do drugiego krzesła. Balon jest napędzany siłą odrzutu powietrza, które gwałtownie wychodzi przez jego wylot. Siłę odrzutu wykorzystują też rakiety i silniki odrzutowe w samolotach, gdzie spalane jest specjalne paliwo, które wylatuje bardzo szybko w postaci gazu. Siłę odrzutu możesz również poczuć, gdy stojąc na deskorolce lub na rolkach, mocno wyrzucisz przed siebie ciężki przedmiot np. plecak. Zostaniesz wówczas odepchnięty/odepchnięta w przeciwną stronę niż wyrzucony przez ciebie przedmiot, podobnie jak nasz balonik ucieka w kierunku przeciwnym do klamerki.

www.ekokokalendarz.pl